(Economistmk) - Μη σας κάνει εντύπωση όταν ακούτε ότι από το 2015, η βασική εγγυημένη σύνταξη από το Δημόσιο θα είναι 360 ευρώ, και από εκεί και έπειτα ότι προκύψει θα προστεθεί. Δεν πρόκειται για μπλόφα, και ούτε βέβαια για κάτι μη εφικτό.

Το Ελληνικό Δημόσιο κατά το παρελθόν σπατάλησε με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, με τη βοήθεια πάντα όσων ενεπλάκησαν στις συγκεκριμένες υποθέσεις, ένα μεγάλο κομμάτι των αποθεμάτων των ταμείων. Σήμερα, παρατηρούμε για παράδειγμα στον ΟΑΕΕ ότι κατά τη διάρκεια του 66% του έτους (Ιανουάριος-Αύγουστος 2014), έχει ήδη χρησιμοποιήσει το 80% της κρατικής χρηματοδότησης για συντάξεις. Στο ΙΚΑ, το ποσοστό είναι σαφώς καλύτερο, και γύρω στο 61%.

Η αναπόφευκτη χρεωκοπία των ταμείων είναι γεγονός. Απλά απομένει η επίσημη τοποθέτηση της κυβέρνησης, ώστε να δώσει οριστική λύση στο πρόβλημα. Θέλουμε ένα κράτος που θα παρέχει συντάξεις και ασφάλεια σε όλους, από λίγο; Θέλουμε ένα κράτος που θα ενισχύει την κοινωνική πρόνοια, μην ενισχύοντας περαιτέρω τους ήδη πλούσιους συμπολίτες μας;

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Στην Ελλάδα, αν και υπάρχουν διάφορες θεωρίες, και ποτέ δε μπορεί κάποιος να είναι ακριβής όταν αντλεί πληροφορίες από το Δημόσιο, ισχύει το αναδιανεμητικό σύστημα ασφάλισης και συνταξιοδότησης. Σύμφωνα με αυτό, το κράτος επιβάλλει ασφαλιστικές εισφορές στους ασφαλισμένους και τους εργοδότες, προκειμένου τα ταμεία να καταβάλλουν στους δικαιούχους τις συντάξεις, ενώ ταυτόχρονα να συντηρήσει τα λειτουργικά του έξοδα. Το κράτος όμως θεσπίζει τους κανόνες και εγγυάται τη λειτουργία του συστήματος, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δε μπορεί να αλλάξει τους κανόνες, αν μεταβληθούν οι συνθήκες.

Ωστόσο, τα κυριότερα ασφαλιστικά συστήματα ανά τον κόσμο είναι δύο. Εκτός από το αναδιανεμητικό, υπάρχει και το κεφαλαιοποιητικό, που ισχύει για παράδειγμα στις ΗΠΑ. Σε κάποιες περιπτώσεις υπάρχουν και τα μεικτά συστήματα που είναι ένας συνδυασμός των δύο παραπάνω. Στο κεφαλαιοποιητικό σύστημα, οι ασφαλισμένοι καταβάλλουν προκαθορισμένες εισφορές είτε σε ειδικούς επενδυτικούς οργανισμούς είτε σε ατομικούς λογαριασμούς, τους οποίους διαχειρίζονται ειδικοί φορείς. Τα κεφάλαια αυτά επενδύονται και, μαζί με τις ετήσιες καταβολές του ασφαλισμένου και τις αποδόσεις τους, συσσωρεύονται και δημιουργούν το συνολικό κεφάλαιο. Το κεφάλαιο αυτό, στη φάση της συνταξιοδότησης, αποτελεί τη βάση υπολογισμού της σύνταξής τους.

Ένα κεφαλαιοποιητικό σύστημα είναι ουσιαστικά πιο δίκαιο, όμως πρέπει να εφαρμοστεί με τέτοιο τρόπο, που το κράτος να προστατεύσει όσους δε μπόρεσαν να έχουν την κατάλληλη εργασία. Ενδεικτικά, με 1.5 εκατ. ανέργους σήμερα, σε ένα αναδιανεμητικό σύστημα είναι αδύνατη η τροφοδότηση με ασφαλιστικές εισφορές των ταμείων. Από την άλλη, σε ένα κεφαλαιοποιητικό σύστημα, αυτοί οι 1.5 εκατ. άνεργοι δε θα πάρουν ποτέ σύνταξη, και θα είναι αναγκασμένοι να εργάζονται με όποιες δυνάμεις τους έχουν απομείνει μέχρι τα βαθιά γεράματα.

Είναι ενδεικτικό της κατάστασης, πως σύμφωνα με τα κρατικά στοιχεία σήμερα υπάρχουν 2,656,855 άτομα ως συνταξιούχοι, ενώ ο συνολικός αριθμός των καταβαλλόμενων συντάξεων ανέρχεται σε 4,480,450 εκ των οποίων οι 11,368 καταβάλλονται σε υπηκόους άλλων χωρών. Στους 11 εκατ. κατοίκους, οι 4.9 εκατ. λαμβάνουν σύνταξη. Η συνολική μηνιαία δαπάνη για συντάξεις το μήνα Ιούλιο για παράδειγμα, ανερχόταν σε 2,309,715,534.28 ευρώ και η αντίστοιχη δαπάνη για το πρώτο επτάμηνο του 2014 ανερχόταν σε 16,136,414,236.78 ευρώ. Ακόμα, σύμφωνα με τα στοιχεία της 14ης έκθεσης του πληροφοριακού συστήματος «Ήλιος», που αφορά στις συντάξεις και τα προνοιακά επιδόματα για το μήνα Ιούλιο, το μέσο μηνιαίο εισόδημα από συντάξεις γήρατος ανέρχεται στα 943.80 ευρώ.

Από τα παραπάνω, μπορούμε να συμπεράνουμε τα εξής. Ζούμε σε μία χώρα όπου σχεδόν 4 εκατ. εργαζόμενοι (μη ξεχνάμε την ανεργία του 27%) πληρώνουν στα ασφαλιστικά ταμεία για την παροχή 4.9 εκατ. συντάξεων. Τα χρήματα αυτά δε φθάνουν πουθενά. Ως εκ τούτου, τόσο οι σημερινοί συνταξιούχοι, όσο και οι μελλοντικοί θα έχουν πάντα οικονομικά προβλήματα. Ακόμα, το ποσό που απαιτούν ετησίως οι συντάξεις ξεπερνά τα 28 δισ. ευρώ. Το κράτος μπορεί να παρέχει όμως πολύ λιγότερα. Αν υπολογίσουμε το κόστος με σύνταξη 360 ευρώ, όπως θα είναι σύντομα, τότε από τα 28 δισ. ευρώ μειώνεται στα 19.4 δισ. ευρώ. Αυτά τα περίπου 8-9 δισ. ευρώ, είναι πολύ σημαντικά για τη μείωση του κρατικού ελλείμματος, που παραμένει κοντά στα 15-20 δισ. ευρώ ετησίως.

Φθάνουμε λοιπόν στο εξής γενικό συμπέρασμα. Στο κεφαλαιοποιητικό σύστημα οι εισφορές αποτελούν αποταμίευση του ασφαλισμένου που δε χρησιμοποιείται για να χρηματοδοτήσει τις συντάξεις άλλων. Η αποταμίευση αυτή επενδύεται σε διάφορα περιουσιακά στοιχεία και χρηματοδοτεί τη σύνταξη του κατόχου της στο μέλλον. Έτσι, πρόκειται για το δικαιότερο σύστημα, το οποίο όμως πρέπει να συγχρηματοδοτείται από το κράτος πρόνοιας, βοηθώντας έτσι όλους όσους δεν κατάφεραν να ακολουθήσουν ένα υγιές σύστημα ασφάλισης. Να σημειωθεί βέβαια, πως σε περίπτωση οικονομικής κρίσης, εάν στο κεφαλαιοποιητικό σύστημα ο οργανισμός που αναλαμβάνει την ασφάλεια καταρρεύσει, τότε αυτομάτως χάνονται και όλα τα χρήματα. Άρα πάλι καταλήγουμε, πως το κράτος πρέπει να είναι υπεύθυνο για τη διατήρηση των ελαχίστων εγγυημένων συνθηκών διαβίωσης, με ότι αυτό συνεπάγεται για το δημόσιο χρέος και τη βιωσιμότητά του.