"Κατά τα τελευταία 50 χρόνια, οι διαδοχικές διευρύνσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) προήγαγαν την οικονομική ανάπτυξη και ενίσχυσαν τις δημοκρατικές δυνάμεις σε χώρες που έβγαιναν από δικτατορικά καθεστώτα", αναφέρει χαρακτηριστικά η Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Συνθήκη για την ΕΕ ορίζει ότι κάθε ευρωπαϊκή χώρα μπορεί να υποβάλει αίτηση προσχώρησης εάν σέβεται τις δημοκρατικές αξίες της ΕΕ και δεσμεύεται να τις προάγει. Ειδικότερα, μια χώρα μπορεί να γίνει μέλος μόνον εφόσον πληροί όλα τα κριτήρια προσχώρησης:

- Πολιτικά: πρέπει να διαθέτει σταθερούς θεσμούς που εγγυώνται τη δημοκρατία, το κράτος δικαίου και τα ανθρώπινα δικαιώματα.

- Οικονομικά: πρέπει να διαθέτει λειτουργούσα οικονομία της αγοράς και ικανότητα αντιμετώπισης των ανταγωνιστικών πιέσεων και των δυνάμεων της αγοράς εντός της ΕΕ.

- Νομικά: πρέπει να διαθέτει ικανότητα ανταπόκρισης στις υποχρεώσεις που απορρέουν από το δίκαιο και τις πολιτικές της ΕΕ - ιδίως, προσήλωση στους στόχους της πολιτικής, οικονομικής και νομισματικής ένωσης.

Οι παραπάνω όροι προσχώρησης στην ΕΕ είναι ιδιαίτερα δελεαστικοί, καθώς μία χώρα που προσπαθεί να γίνει μέλος της ΕΕ, έχει σκοπό κυρίως την οικονομική ανάπτυξη, αλλά και τη διατήρηση της δημοκρατίας ως πολίτευμα. Από τη νομική πλευρά, η ενσωμάτωση των Ευρωπαϊκών οδηγιών δεν είναι πάντα εύκολη υπόθεση, ειδικά όταν αναφερόμαστε σε τόσο διαφορετικούς λαούς εντός της ίδιας ένωσης. Για παράδειγμα, ο Έλληνας, με έναν Γερμανό ή Άγγλο, έχει τελείως διαφορετική αντίληψη, παιδεία και ικανότητα αντιμετώπισης προκλήσεων.

Ωστόσο, υπάρχει ένας άξονας που αποτελεί το κυριότερο κομμάτι αμφισβήτησης της δια βίου εισόδου χωρών στην Ένωση. Το οικονομικό σκέλος είναι αυτό που δίνει σε μία χώρα το κίνητρο για εισχώρηση στην ΕΕ, ωστόσο σε συνθήκες κρίσης έχει δραματικές συνέπειες, τις οποίες οι κυβερνήσεις προσπαθούν αρχικώς να αγνοήσουν.

Τα έσοδα της ΕΕ προέρχονται από συνεισφορές των κρατών μελών, εισαγωγικούς δασμούς για προϊόντα από χώρες εκτός ΕΕ και τα πρόστιμα που επιβάλλονται σε επιχειρήσεις που παραβιάζουν τους κανόνες της ΕΕ. Επίσης, τα κράτη μέλη συμφωνούν εκ των προτέρων για το μέγεθος του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού και τους τρόπους χρηματοδότησής του για μια περίοδο αρκετών ετών. Έτσι, κάθε κράτος μέλος γνωρίζει εκ των προτέρων τις υποχρεώσεις της εισόδου στην Ένωση, γεγονός που δε μπορεί να αμφισβητηθεί. Από την αρχή, κάθε κράτος γνωρίζει πως θα πρέπει να παραχωρήσει στην ΕΕ ένα ελάχιστο ποσοστό του Ακαθάριστου Εθνικού του Εισοδήματος, συνήθως γύρω στο 0.7%.

Η ενιαία αγορά επομένως, έχει οφέλη, ειδικά στα πρώτα χρόνια από την εισχώρηση (βλέπε περίοδο 2002-2007, με την έναρξη χρήσης του Ευρώ ως νόμισμα συναλλαγών στην Ελλάδα), ωστόσο μετατρέπει τη χώρα ανοιχτή σε προκλήσεις παγκόσμιας εμβέλειας. Πλέον, η Ελλάδα δε μπορεί να κρύβει τα οικονομικά της, δε μπορεί να προχωρά σε νομισματικές πολιτικές ανάλογα με το τι ευνοεί κάθε κυβέρνηση. Το ΑΕΠ της ΕΕ το 2014 ήταν 13,920,541 εκατ. ευρώ, και διατηρεί το 20% περίπου των παγκόσμιων εξαγωγών και εισαγωγών, παρά το γεγονός πως στην ΕΕ αναλογεί το 7% του πληθυσμού της γης. Το οικονομικό αποτέλεσμα είναι αυτό που προσελκύει ανθρώπους από όλο τον πλανήτη, και ιδίως όσους αντιμετωπίζουν συνθήκες πολέμου και ανθρωπιστικής κρίσης.

Παρόλο που το εμπόριο έχει πληγεί από την παγκόσμια ύφεση, η ΕΕ παραμένει μία από τις σημαντικότερες οικονομίες παγκοσμίως. Ωστόσο, σε συνθήκες οικονομικής κρίσης, οι σχέσεις μεταξύ των κρατών γίνονται ιδιαίτερα έντονες και ευάλωτες, με συνέπειες που πυροδοτούν αντιδράσεις, όπως η συζήτηση περί εξόδου από την ΕΕ. Αν και πρακτικά αυτό δεν είχε προβλεφθεί, το ενδεχόμενο Grexit, Brexit κ.ο.κ. παραμένει ενεργό όσο ο Ευρωπαϊκός μηχανισμός αναδιανομής του πλούτου δεν επαρκεί.