Ήδη από την αρχική ιδέα για την Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, ο κεντρικός σκοπός ήταν η ενοποίηση των λαών της Ευρώπης υπό τους όρους της πολιτικής και οικονομικής εξέλιξης. Ωστόσο, πολλοί δεν κατανόησαν τον πραγματικό λόγο ύπαρξης της Ένωσης, ο οποίος αφορά κυρίως την οικονομική εκμετάλλευση του Ευρωπαϊκού πλούτου.

Στην ενιαία αγορά της ΕΕ, τα πρόσωπα, τα αγαθά, οι υπηρεσίες, και τα κεφάλαια μπορούν να κυκλοφορούν σε όλη την επικράτειά της εξίσου ελεύθερα όπως και στο εσωτερικό μιας χώρας, όπως αναφέρουν χαρακτηριστικά οι φορείς της Ένωσης. Ειδικότερα τονίζουν, πως η αμοιβαία αναγνώριση συμβάλλει ουσιαστικά στην εξάλειψη των εμποδίων στο εμπόριο.

Οι πολίτες της ΕΕ μπορούν να σπουδάζουν, να ζουν, να κάνουν αγορές, να εργάζονται και να συνταξιοδοτούνται σε οποιαδήποτε χώρα της ΕΕ, καθώς επίσης να απολαμβάνουν προϊόντα απ’ όλη την Ευρώπη. Η εξάλειψη των εθνικών εμποδίων, αφορά την κατάργηση εκατοντάδων γραφειοκρατικών δομών, με αποτέλεσμα το ελεύθερο εμπόριο και την ελεύθερη κυκλοφορία ανάμεσα στις χώρες της ΕΕ.

Οι επιχειρήσεις μπορούσαν πλέον να επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους, και την ίδια στιγμή, η Ευρωπαϊκή κοινότητα χάρη στον ανταγωνισμό, θα επιδίωκε μείωση των τιμών και αύξηση των καταναλωτικών επιλογών. Αν και αρχικά αυτό φάνηκε ιδιαίτερα εντυπωσιακό, τελικά το εμπόριο απέκτησε νέες μορφές προβλημάτων, με αποτέλεσμα ακόμα και σήμερα η οικονομική ολοκλήρωση να μην έχει επιτευχθεί (όπως για παράδειγμα η τραπεζική ενοποίηση).

Οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις που πραγματοποιούν πωλήσεις εντός της ΕΕ έχουν απεριόριστη πρόσβαση σε 500 περίπου εκατομμύρια καταναλωτές, γεγονός που τις βοηθά να διατηρούν την ανταγωνιστικότητά τους, όμως την ίδια στιγμή, περιορίζει σημαντικά τη βιωσιμότητα των πολύ μικρών και μικρών επιχειρήσεων, ειδικά εάν αυτές έχουν έδρα χώρες με οικονομικά προβλήματα.

"Η οικονομική ολοκλήρωση μπορεί να αποτελέσει ένα μεγάλο πλεονέκτημα σε περιόδους ύφεσης, παρέχοντας τη δυνατότητα στις χώρες της ΕΕ να συνεχίσουν τις εμπορικές συναλλαγές μεταξύ τους, αντί να καταφεύγουν σε αυστηρά προστατευτικά μέτρα που θα επιδείνωναν την τυχόν κρίση.", αναφέρει μεταξύ άλλων η Ευρωπαϊκή Ένωση, κάτι που όμως δεν εφαρμόστηκε ποτέ με τον τρόπο που θα έπρεπε.

Με την οικονομική ολοκλήρωση να μην έρχεται, και την κρίση να οξύνει τις διακρατικές συμφωνίες, η Ευρώπη παραμένει σε μία βαθιά ύφεση, οικονομική και πολιτική, από το 2008 έως σήμερα. Τα κατακερματισμένα εθνικά φορολογικά συστήματα παρεμποδίζουν την ολοκλήρωση της αγοράς, ενώ παράλληλα εξακολουθούν να υπάρχουν χωριστές εθνικές αγορές στους τομείς των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, της ενέργειας και των μεταφορών. Οι μηχανισμοί ευρωπαϊκής εποπτείας και εξυγίανσης δεν έχουν ακόμα δείξει την αλληλεγγύη τους, με αποτέλεσμα κάθε αλλαγή στους δείκτες των κεφαλαιαγορών, να προκαλεί έντονες συζητήσεις. Όσο η ενοποίηση αργεί, τόσο η παρούσα δομή της ΕΕ θα αποφλοιώνεται, με συνέπεια τη διατήρηση των αμφιβολιών από όσους προσπαθούν να γκρεμίσουν το Ευρωπαϊκό κεκτημένο.