Ο πρώην υπουργός οικονομικών, Γιάνης Βαρουφάκης, σε άρθρο του στο περιοδικό "Hot Dog" (τεύχος 53, 22/5/2014), είχε αναφέρει σε ανύποπτο χρόνο το σχέδιο των δανειστών για τον επόμενο εκβιασμό, που θα πραγματοποιούνταν το 2015, όπως και έγινε. Η αναφορά εστίαζε στις απειλές από την τρόικα προς τη νέα κυβέρνηση του Ιανουαρίου του 2015, μέσω των πιέσεων που θα δέχονταν οι ελληνικές τράπεζες εξαιτίας της λήξης μεγάλης αξίας όγκου ομολόγων.

Το άρθρο του πρώην υπουργού ο οποίος οδηγήθηκε σε έξοδο από την κυβέρνηση από τον σημερινό πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα, με την υπογραφή του τρίτου μνημονίου μετά το δημοψήφισμα το καλοκαίρι του 2015, ξεκινά με το γεγονός ότι το 2013 δώσαμε (ως πολίτες) 41 δισ. ευρώ στις τράπεζες, τα οποία δανειστήκαμε από την Ευρώπη με τους γνωστούς επαχθείς όρους.

Η αλήθεια όπως ανέφερε ο Γ. Βαρουφάκης, "κρύβει δύο γιγάντιες απειλές για τη χώρα: Πρώτον, οι τράπεζες δεν ορθοπόδησαν και, ως αποτέλεσμα, την ώρα που το κράτος αποποιείται των ιδιοκτησιακών του δικαιωμάτων στις τράπεζες, η εξάρτηση των τραπεζών από το ισχνό και πτωχευμένο κράτος μας αυξάνεται συνεχώς. Δεύτερον, η μορφή αυτής της αυξανόμενης εξάρτησης (των τραπεζών από το κράτος) αποτελεί μεγάλη παγίδα για την επόμενη κυβέρνηση, καθώς μεγεθύνει τη δυνατότητα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας να εκβιάσει την κυβέρνηση στους πρώτους μήνες του 2015 - όταν η χώρα σχεδόν σίγουρα (λόγω της προεδρικής εκλογής) θα έχει νέα κυβέρνηση."

Πολλοί αναφέρουν ακόμα και σήμερα ως πηγή όλων των κακών το κούρεμα των κρατικών ομολόγων της άνοιξης του 2012 (Private Sector Involvement, PSI). Ωστόσο, αν οι τράπεζες πριν από αυτό ήταν εξασφαλισμένες, τότε γιατί προχώρησαν σε κρατική στήριξη της τάξης των 57 δισ. το 2010, και 40 δισ. το 2011; Το πρόβλημα επομένως, έπρεπε να εντοπιστεί στην καρδιά της τραπεζικής κρίσης, δηλαδή στα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, τα οποία στη συνέχεια γιγάντωσαν την ύφεση στον τραπεζικό τομέα της χώρας.

Τα δάνεια που χορηγήθηκαν την προηγούμενη δεκαετία, σε ένα πλαίσιο κρατικής σπατάλης και πολιτειακού συμβιβασμού, προκάλεσαν αλυσιδωτές οικονομικές αντιδράσεις, με αποτέλεσμα την κατάρρευση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος. Οι απανωτές κρατικές ενισχύσεις σε μορφή νέων κεφαλαιοποιήσεων, όπως αυτή των 41 δισ. ευρώ το 2013, φαίνεται πως απλά διατηρούν το σύστημα ενεργό, δίχως όμως να αποτελούν λύση.

Το 2014 θα έληγαν ομόλογα ύψους σχεδόν 46 δισ. ευρώ, τα οποία κατείχε η ΕΚΤ ως εχέγγυα. "Για να τα πάρουν πίσω από την ΕΚΤ οι τράπεζες (ώστε να μην πρέπει να πληρώσουν τα τεράστια εικονικά επιτόκια που όρισαν, του 12.6%), θα πρέπει να επιστρέψουν το ρευστό που έλαβαν καταθέτοντάς τα ως εχέγγυα, κάτι που θα απαιτήσει περί τα 38 δισ.", σημείωνε τότε ο Γ. Βαρουφάκης. Έτσι, και με δεδομένο ότι τα κεφάλαια αυτά δε θα τα έβρισκαν, οι τράπεζες θα εξέδιδαν νέα ομόλογα-φαντάσματα για να αντικαταστήσουν εκείνα που έληγαν το 2015.

Όμως, την ίδια στιγμή, η ΕΚΤ είχε αποφασίσει ότι από την 1η Μαρτίου 2015 δε θα αποδεχθεί ξανά τέτοια ομόλογα-φαντάσματα από τις ελληνικές τράπεζες. Οι τελευταίες, θα έπρεπε δηλαδή μέχρι την 1η Μαρτίου 2015 να αποδώσουν στην ΕΚΤ το 70% αυτών των αξιών σε ρευστό περί τα 35 δισ. ευρώ. Έτσι, το σχέδιο για εκβιασμό της νέας ελληνικής κυβέρνησης και στη συνέχεια κλείσιμο των τραπεζών (capital controls), ήταν μεθοδευμένο με τέτοιο τρόπο που θα αποτελούσε την πραγματικότητα, όπως και έγινε.

Η διαπραγματευτική δύναμη της Ελλάδας, όπως επανειλημμένα έχω τονίσει μέσα από τα άρθρα μου, είναι σε ιδιαίτερα χαμηλό επίπεδο, όσο δε δημιουργείται στη χώρα το πλαίσιο συνέργειας που απαιτείται για έξοδο από την ανακύκλωση του χρέους και της διατήρησης της κρίσης. Ενδεικτικά, σύμφωνα με τα στοιχεία του Τειρεσία, το πρώτο 8μηνο του 2016 οι ακάλυπτες επιταγές μαζί με τις απλήρωτες συναλλαγματικές, έφτασαν τα 34,449 τεμάχια έναντι 29,073 τεμαχίων το αντίστοιχο χρονικό διάστημα το 2015. Αυτό που προκαλεί έντονη ανησυχία ωστόσο, είναι το ποσό, αφού από τα 142.8 εκατ. ευρώ το 2015, οι ακάλυπτες υποχρεώσεις άγγιξαν τα 615.4 εκατ. ευρώ, μία αύξηση της τάξεως του 331.03%. Ο έλεγχος κεφαλαίων που επιβλήθηκε, περιόρισε σημαντικά τις ακάλυπτες υποχρεώσεις το 2015, ωστόσο κατά το 2016 η πολιτική της καταστροφής τόσο από το κράτος όσο και από μερίδα πολιτών με ανευθυνότητα συνεχίζεται.