Η πορεία της Ελληνικής οικονομίας πριν τα μνημόνια ήταν εξίσου ατελής με εκείνη που παρατηρείται σήμερα. Οι πολιτικές αποφάσεις κυρίως των μεγάλων κομμάτων της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ, όχι μόνο δεν κατάφεραν καθώς κυβερνούσαν να ισορροπήσουν το χρέος της χώρας, αλλά αντίθετα υπέγραφαν συνεχώς συμβάσεις παράτασης του χρονικού σημείου της έναρξης της επίσημης οικονομικής κρίσης.

Το χρέος έλαβε στα χρόνια των μνημονίων διάφορες ονομασίες. Αναλυτικότερα, υπάρχουν συνολικά οι παρακάτω τέσσερις (4) ορισμοί επί του χρέους: 1) αθέμιτο χρέος, 2) παράνομο χρέος, 3) επονείδιστο (απεχθές) χρέος, και 4) μη βιώσιμο χρέος. Ακόμα και σήμερα αναλώνεται αρκετός κοινοβουλευτικός χρόνος για την κατανόηση αυτών των εννοιών, υπό τη μορφή απορίας το γιατί φθάσαμε έως εδώ στα οικονομικά του κράτους.
Η Ελλάδα εισήλθε στην κρίση κληρονομώντας ένα χρέος που είχε συσσωρευθεί κυρίως κατά την περίοδο 1980-1993. Κατά πολλούς, η βασική αιτία της συσσώρευσης χρέους σχετίζεται με το πολλαπλασιαστικό φαινόμενο (snowball effect) που παρατηρείται όταν το «υπονοούμενο» επιτόκιο εξυπηρέτησης του χρέους υπερβαίνει την ονομαστική αύξηση του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ). Οι εκτιμήσεις της σχετικής επιτροπής για το χρέος στη βουλή αναφέρουν ότι το πολλαπλασιαστικό φαινόμενο αιτιολογεί τα δύο τρίτα της αύξησης του χρέους κατά την περίοδο 1980-2007.

Οι πρωτογενείς δημόσιες δαπάνες ήταν υψηλότερες (σε ποσοστό του ΑΕΠ) σε σχέση με άλλες χώρες της Ευρώπης μόνο στον τομέα της άμυνας. Ενδεικτικά, οι υπερβολικές δαπάνες αντιστοιχούν σε 40 δισ. ευρώ χρέους δημιουργημένου μόνο από το 1995 έως το 2009. Παράλληλα, στα πρωτογενή ελλείμματα πρέπει να προσθέσουμε το πολύ χαμηλό επίπεδο εισπράξεων φόρου εισοδήματος και εργοδοτικών εισφορών κοινωνικής ασφάλισης.

Η ετήσια μεταβολή του δημόσιου χρέους ήταν ραγδαία από ένα σημείο και έπειτα, λόγω ανάγκης αποπληρωμής των λανθασμένων επιλογών του παρελθόντος. Η μεταβολή αποτελεί άθροισμα τριών (3) στοιχείων: 1) του πρωτογενούς ισοζυγίου του προϋπολογισμού, υπολογιζόμενου ως η διαφορά μεταξύ των δαπανών (εξαιρουμένων των καταβαλλόμενων τόκων) και των φορολογικών εσόδων, 2) των καταβαλλόμενων τόκων, και 3) της προσαρμογής ροών-αποθεμάτων, υπολογιζόμενων ως η στατιστική διαφορά μεταξύ της μεταβολής του χρέους και του συνολικού ετήσιου ελλείμματος.

Μέχρι το 2007 το ελληνικό χρέος οφειλόταν κυρίως στη συσσώρευση δανεισμού από την περίοδο 1980-1993, αυξάνοντας το λόγο δημοσίου χρέους προς ΑΕΠ κατά 82.3%. Ο Ελληνικός λαός έχει μεγάλες ευθύνες σε ατομικό φορολογικό επίπεδο, αφού η λογική της μη πληρωμής φόρων και της ταυτόχρονης σπατάλης των παράνομων εσόδων σε προσωπικές επιθυμίες και όχι επενδύσεις, αποδυνάμωσαν σημαντικά την πραγματική αξία του δανειζόμενου χρήματος. Ο εξαιρετικά μεγάλος όγκος των μη εξυπηρετούμενων ιδιωτικών δανείων είναι η συνέπεια αυτής της κατάστασης.

Συνεπώς, παρά το ότι πράγματι οι δημόσιες δαπάνες είναι συγκριτικά χαμηλότερες από άλλες χώρες, στην πράξη ο συνδυασμός με τα χαμηλά φορολογικά έσοδα ήταν εκείνος που δημιούργησε αυτό το κλίμα ανάγκης στήριξης της οικονομίας σε νέα δάνεια. Χαρακτηριστικά, τα δάνεια που έλαβαν για να αντισταθμιστούν τα χαμηλά επίπεδα είσπραξης φορολογικών εσόδων φθάνουν τα 88 δισ. ευρώ κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, από το 1995 έως το 2009. Κινήσεις όπως η μείωση φορολογίας νομικών προσώπων από το 40% στο 25% συνέβαλαν καθοριστικά.