Η παραοικονομία στην Ελλάδα αποτελεί το διαχρονικό αποτέλεσμα της μη λήψης ριζικών μεταρρυθμίσεων που θα είχαν στόχο την εξάλειψη των ανισοτήτων. Η καλλιέργεια φορολογικής συνείδησης δεν ήταν ποτέ στην κορυφή της πολιτικής ατζέντας, αφού το δημόσιο έχοντας εντολές από τους εκάστοτε ψηφοφόρους, διογκώθηκε με σκοπό να εξυπηρετήσει τα κατά περίπτωση συμφέροντα, δίχως να υπολογίζονται οι μακροχρόνιες επιπτώσεις αυτής της κατάστασης προς το κοινωνικό σύνολο.

Ακόμα και σήμερα, στην εποχή της τεχνολογικής καινοτομίας, το Ελληνικό κράτος αδυνατεί στις περισσότερες περιπτώσεις να αντιμετωπίσει άμεσα τις προκλήσεις, και να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις μίας σύγχρονης πολιτείας.

Μπορεί για πολλούς φορείς όπως ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ) η αξιοποίηση των σύγχρονων ψηφιακών εργαλείων, με έμφαση στην καθολική εφαρμογή των ηλεκτρονικών συναλλαγών, να συνιστούν βασικούς πυλώνες για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της παραοικονομίας και της φοροδιαφυγής, εντούτοις στην Ελλάδα τα προβλήματα είναι βαθύτερα, και πηγάζουν από το επίπεδο της γενικότερης παιδείας.

Όπως προκύπτει από τις μελέτες, τα τελευταία 40 χρόνια ψηφίστηκαν συνολικά 250 φορολογικά νομοθετήματα και τροπολογίες μαζί με άλλους 3,450 νόμους και 115,000 υπουργικές αποφάσεις, ενώ ειδικά τους τελευταίους 30 μήνες έχουν ψηφιστεί 6 φορολογικοί νόμοι με 177 άρθρα και 17 νόμοι στους οποίους συμπεριλήφθηκαν 71 νέες φορολογικές διατάξεις, έχοντας παράλληλα εκδοθεί 111 υπουργικές αποφάσεις και 138 διευκρινιστικές εγκύκλιοι.

Με βάση το παραπάνω φορολογικό καθεστώς, είναι σχεδόν αδύνατον να υπάρξει ομαλή ανάπτυξη σε μία χώρα, αφού τα φυσικά πρόσωπα - μισθωτοί και οι επιχειρηματίες δε γνωρίζουν πως θα φορολογηθούν, με ποια κριτήρια, και ποιες θα είναι οι έκτακτες οικονομικές επιπτώσεις που αναγκαστικά παρουσιάζονται εξαιτίας των αλλεπάλληλων πολιτικών εξελίξεων. Έτσι, πολλοί στρέφονται στην παραοικονομία, νομίζοντας πως έτσι θα διασφαλίσουν τη βιωσιμότητα τους, ενώ παράλληλα επιδιώκουν από το κράτος παροχές, είτε με τη μορφή επιδομάτων, είτε με τη μορφή παροχών σε είδος π.χ. υγείας, διατροφής, τουρισμού κ.ο.κ..

Το μέγεθος της φοροδιαφυγής στη χώρα εκτιμάται από τα 16 δισ. ευρώ ετησίως έως ακόμα και τα 40 δισ. ευρώ, ένα ποσό εξαιρετικά μεγάλο, αν αναλογιστεί κανείς ότι το κράτος δαπανά 28 δισ. για συντάξεις και 15 δισ. για μισθούς στο δημόσιο τομέα σε ετήσια βάση. Παράλληλα, η εξυπηρέτηση του χρέους τα επόμενα έτη θα είναι ακόμα και η μισή σε κόστος από το επίπεδο της φοροδιαφυγής σήμερα, γεγονός που δείχνει προς τα που πρέπει να κινηθεί ο φοροελεγκτικός μηχανισμός, εάν το κράτος θέλει πραγματικά να αποπληρώσει τα χρέη που δημιουργήθηκαν από τις πρακτικές του παρελθόντος. Η αδήλωτη εργασία αποτελεί το μεγαλύτερο πρόβλημα στη μαύρη οικονομία, ενώ είναι ενδεικτικό ότι για τη χρονική περίοδο 1999-2010 η παραοικονομία στην Ελλάδα άγγιξε το 27% του ΑΕΠ, ενώ το 2015 υπολογίζεται ότι ανήλθε περίπου στο 22.4% του ΑΕΠ.

Τα παραπάνω στοιχεία από τις πιο πρόσφατες μελέτες που παρουσιάστηκαν σε εκδήλωση του ΣΕΒ, υποδεικνύουν με το χειρότερο τρόπο, ότι η Ελλάδα δεν πρόκειται να βγει από τα μνημόνια και τις διάφορες μορφές εποπτείας, όσο οι ίδιοι οι πολίτες αλλά και οι πολιτικοί που ψηφίζονται από τους πρώτους, δεν αντιληφθούν πως οι πράξεις τους έχουν μακροπρόθεσμα αρνητικές επιπτώσεις στο σύνολο της χώρας.